Categorie: oorlog

Wij zijn niet meer gewend aan oorlog. Laten we hopen dat we er niet meer aan hoeven te wennen. Wanneer zei ik dat ook al weer?

Zie ook de categorieën collectief geweld en religieus extremisme.

de grens van het recht

Door de oorlogen in Oekraïne en Gaza ben ik me sterker bewust geworden van de grens van het recht. Waar in vredestijd zware straffen staan op doodslag en moord ontkomen in oorlogen duizenden aan de juridische consequenties. Misschien dat er, om aan het gevoel van gerechtigheid tegemoet te komen, juridische stappen zullen worden ondernomen tegen de aanstichters van het oorlogsgeweld en tegen de ergste geweldplegers.

Maar wat zal er gebeuren met de duizenden anonieme geweldplegers die, gedreven door machtswellust en wraak, misdaden pleegden? Bij wie, wat en waar ligt de grens? Klaag je in principe iedereen aan op grond van deelname aan een criminele organisatie of richt je jezelf op de enkele pechvogel die in je vizier komt?

Wanneer ik kijk naar de aanklachten en straffen na de tweede wereldoorlog dan weet ik één ding zeker. We zullen beide oorlogen en onze persoonlijke rol en positie daarin zo snel mogelijk willen vergeten. Die wens is de grens van het recht. Het keerpunt waarop je de last van het door schuld en boete beladen verleden loslaat om je over te kunnen geven aan een vrije onbelaste toekomst.

Zie ook de selectie columns over rechtvaardigheid en recht die begint met de column: eerlijk en rechtvaardig.

Zie ook:
collectief geweld
de macht van de kudde
genocide
gerechtvaardigd geweld
geen oorlog zonder geweld
in de ban van geweld
gewoon omdat het kan
begrip mededogen en vergeving
vergeven

ken uzelf

Toen ik me vorige week verdiepte in veldslagen en aanslagen gedurende de tweede wereldoorlog moest ik denken aan het Oudgriekse aforisme ‘ken uzelf’. Duizenden slachtoffers waren te wijten aan foute beslissingen van politici, generaals en verzetsstrijders. Personen die nu als helden te boek staan. Veel van hun fouten waren te voorkomen geweest wanneer ze hun motieven, zoals machtshonger en grootheidswaan, hadden herkend en erkend.

Mijn persoonlijkheid is de optelsom van genen, omgeving en vrije wil. Als kettingdraden bepalen zij het weefsel van mijn persoon. Hoe zou mijn leven eruit hebben gezien wanneer ik eerder de impact van mijn opvoeding en Nederlandse cultuur had gekend? Hoe zullen de kinderen in Oekraïne en Gaza zich ontwikkelen wanneer ze nu al de impact van de oorlog op hun toekomstige persoonlijkheid zouden kennen? Hoeveel anders zal de wereld er uitzien wanneer we wereldwijd de opvoeding van onze kinderen zouden baseren op het aforisme ‘ken uzelf’?

Enkele voorbeelden van columns waarin ik reflecteer op mijn jeugd:

Dit was de tweede van een selectie van vijftien columns over zelfreflectie en zelfkritiek

  1. als ik god was
  2. ken uzelf
  3. zelfreflectie
  4. zelfkritiek
  5. Socrates
  6. culturele erfenis
  7. zij gaan de confrontatie met zichzelf uit de weg
  8. Mein Kampf
  9. lone wolves
  10. scientology
  11. opgeslokt door een sekte
  12. emotioneel zelfonderzoek
  13. een goed gevoel
  14. de kunst van het denken
  15. vrije meningsuiting

politiek dilemma

De strijd tussen Palestijnen en Israëliërs plaatst mij in een politiek dilemma. Steun ik de Palestijnen die zich gewapenderhand proberen te bevrijden uit het uitzichtloze bestaan in een getto of steun ik het recht van de Israëliërs om zich gewapenderhand te verdedigen tegen terroristen? Het dilemma blijft in mijn achterhoofd spelen terwijl ik mezelf verlies in video’s over de polarisatie in Amerika. De patstelling tussen democraten en republikeinen en het wantrouwen van autonomen in de overheid. De vele filmpjes en interviews wekken begrippen tot leven die al lange tijd in mijn hoofd rondspoken: mens, mensheid en menszijn. In deze begrippen vind ik het antwoord op mijn dilemma. Ieder mens draagt met de keuzes in zijn leven bij aan de ontwikkeling van de mensheid, aan de culturele en epigenetische erfenis van het mens zijn. Zo ook de Palestijnen die zich niet hebben verzet tegen de macht van Hamas en de Israëliërs die zich niet hebben verzet tegen de macht van Joodse fundamentalisten. Ik laat het dilemma los en zie hoe het leed van beide groepen zich vermengt met dat van de slachtoffers in Oekraïne en hoe al dit leed een trieste hoedanigheid van het mens zijn openbaart. Een beeld waar ik slechts met verdriet en mededogen naar kan kijken.

Zie ook:
spagaat
van mens naar zijn
interesse
epigenetica
trilemma
verwoestende energie

sag mir wo die Blumen sind

De melodie van het nummer ‘where have all the flowers gone’ blijft in mijn hoofd rondzingen. Waarom? Ik ken het in de uitvoering van Joan Baez en Marlene Dietrich. Bij Joan Baez was het in de jaren zestig een protestlied tegen de oorlog in Vietnam. Marlene Dietrich legde met haar Duitse versie ‘sag mir wo die Blumen sind’ een link met de tweede wereldoorlog. Terwijl ik via YouTube nog eens naar de Duitse versie luister begrijp ik waarom het nummer in mijn hoofd blijft hangen. De oorlog in Oekraïne confronteert me met gevoelens die ik had toen ik het nummer voor het eerst hoorde. Verdriet omdat er nog altijd mensen sneuvelen in oorlogen. Wanhoop omdat we er in de afgelopen 77 jaar niet in zijn geslaagd om de oorlog in Oekraïne te voorkomen. Nog altijd kunnen kleine groepen machtswellustelingen, zoals die in het Kremlin, duizenden mensen de dood in jagen.

Zie ook:
muzikale wanhoop en verdriet
geen oorlog zonder geweld

geen oorlog zonder geweld

Plotseling besef ik dat ik er altijd van uit ben gegaan dat iedere oorlog een schone oorlog kan zijn. Alsof bommen alleen de vijand doden. Alsof er geen onschuldige burgers worden gemarteld en vermoord. Hoe naïef was ik. Hoe verblind door het idee dat we met onze beschaving een vuile oorlog konden voorkomen. Door de oorlog in Oekraïne dringt de werkelijkheid tot me door ‘geen oorlog zonder geweld’. Geen oorlog ook zonder wreed en gewetenloos geweld. Het lijden dat door het geweld ontstaat maakt me verdrietig. Ik sta stil, zie het verdriet in en onder ogen en besef dat het leven niet zonder goed en kwaad kan. Dit inzicht voert me voorbij mijn verdriet. Bevrijd van het verdriet richt ik me op de scheppingskracht in het kloppend hart van goed en kwaad.

Zie ook:
recht
kracht
in de ogen en onder ogen zien
sag mir wo die Blumen sind

de democratie buitenspel gezet

Achteraf gezien blijkt de complexe regelgeving van de EU een stap te ver te zijn geweest voor onze democratie. De Britse premier Cameron zette met het referendum over een vertrek uit de EU de inhoudelijke experts buitenspel en gaf fantasten de mogelijkheid om de bevolking te bespelen met simpele enkelvoudige antwoorden. In Amerika ging Trump nog een stap verder. Hij zette de democratie buitenspel door de presidentsverkiezingen te vervuilen met complottheorieën en leugens. Een tactiek die wereldwijd is overgenomen door autocraten en dictators, van Xi Jinping en Poetin tot Netanyahu en Orbán. Gedreven door hebzucht en machtswellust vernietigen deze alleenheersers de democratische principes in hun land en mengen zich in de geopolitieke strijd om natuurlijke grondstoffen, ruimte en macht.

Zie ook:
de ondergang van onze democratie
de val van het westen
referendum
leedvermaak
schaamteloos

in de ban van geweld

Lid zijn van een groep biedt grote voordelen, zoals bescherming en kennis. Naast praktische voordelen biedt het ook gevoelsmatige voordelen, zoals de groepsflow bij muziekoptredens en sportwedstrijden. Groepen hebben behalve voordelen ook nadelen. Een van de nadelen zag je tijdens de coronacrisis. Veel mensen misten door de lockdown het contact met groepsgenoten. Sommigen zochten daarom online aansluiting bij nieuwe groepen zoals bij de vaccinatie tegenstanders. Een deel van hen deed dat niet om bevestiging te krijgen van hun opvattingen of om hun persoonlijke vrijheid te waarborgen maar zochten de kick van het collectieve geweld. In de ban van het geweld bedreigden ze politici en journalisten en vielen medewerkers van hulpdiensten aan. Had de crisis langer geduurd dan was de kans groot geweest dat de groep was gegroeid en het geweld geëscaleerd zoals dat gebeurde bij de SS in nazi Duitsland en zoals dat op dit moment gebeurt bij de Wagner groep in Rusland en de Revolutionaire Garde in Iran.

Zie ook:
flow
de derde primaire emotie
radicalisering
ontmenselijking
de ultieme kick
collectief geweld
gewoon omdat het kan
genocide
onderzoek alles

Dit was de vierde van twaalf geselecteerde columns in de categorie crisis.

  1. crisis
  2. het gevecht van de eeuw
  3. pragmatisch collectivisme
  4. in de ban van geweld
  5. zij gaan de confrontatie met zichzelf uit de weg
  6. Titanic
  7. vlucht vooruit
  8. Hoe overleven we de coronacrisis?
  9. in het oog van de cycloon
  10. het einde der tijden
  11. onheilsprofeet
  12. klimaatverandering